ประวัติศาสตร์

นิทานอีสป นิทานพื้นบ้านที่มีมาเนินนานคู่กับเราในวัยเด็ก

1355

ความเป็นมาของ นิทานอีสป “อีสป” (Aesop) เป็นนักเล่านิทานอัจฉริยะสมัยกรีกโบราณ มีชีวิตอยู่ในช่วงปี 620-564 ก่อนคริสตศักราช ชาติกำเนิดของเขายังไม่ได้ข้อสรุป แต่สันนิษฐานกันว่าเขาอาจสืบเชื้อสายมาจากเทรส, กรีก, ฟริเจีย หรือเอธิโอเปีย แต่ชื่ออีสป มาจากคำว่า “อีทิออป” (Ethiops) ซึ่งเป็นภาษากรีกแปลว่าเอธิโอเปีย หลายคนจึงเชื่อว่าจริงๆแล้วเขาเป็นชาวเอธิโอเปีย ชีวิตของเขาไม่ได้สวยงามเรียบหรูนัก เขาเป็นทาสที่หลังค่อม หน้าตาอัปลักษณ์ เวลาพูดจะมีแค่เสียงในลำคอ แต่ด้วยความมีสติปัญญาเฉลียวฉลาด ทำให้เขาสามารถเอาชีวิตรอดและแก้ไขสถานการณ์คับขันต่างๆได้ดี

นายทาสของเขาชื่อ”อิดมอน” ได้เห็นแววของเขาจึงได้ให้เขาทำหน้าที่เป็นครูคอยสอนหนังสือให้กับลูกๆของเขาและเพื่อน อีสปมีความสามารถพิเศษในการมองคนว่าเป็นคนอย่างไร โน้มน้าวใจคน อิดมอนจึงได้ให้เค้าเป็นผู้ติดตามในการพบปะกับผู้คน เขาได้มีโอกาสได้ใช้ความสามารถของเขาในการเล่านิทานจนเป็นที่ชื่นชอบ ต่อมาอิดมอนปลดปล่อยเขาจากความเป็นทาส และอีสปได้เข้าไปอาศัยอยู่ในราชสำนักของกษัตริย์โครเอซุสแห่งลิเดีย (Croesus Of Lydia) ทำหน้าที่เป็นกวีคอยแต่งบทประพันธ์และเล่าเรื่องต่างๆแก่บรรดาข้าราชบริพาร แต่ด้วยรูปลักษณ์ภายของของเขาที่เป็นคนพิการอัปลักษณ์ ในช่วงแรกจึงไม่ค่อยมีคนให้ความชื่นชอบเขานักแต่ด้วยความสามารถของเขา จึงทำให้เขาเป็นที่ชื่นชอบและรับตำแหน่งทูตเจริญสัมพันธไมตรีเพิ่มด้วยอีกตำแหน่ง

เอกลักษณ์ของนิทานอีสป

นิทานของเขาเป็นที่รู้จักกันในชื่อ “นิทานอีสป” (Aesop’s Fables) เป็นวรรณกรรมที่เป็นที่รู้จักและนิยมกันทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทย ได้มีการนำมาเป็นสื่อการเรียนการสอนสำหรับเด็กๆ เอกลักษณ์ที่ทำให้เรารู้ว่านิทานเรื่องใดเป็นของเขานั้นคือ ตอนจบจะลงท้ายว่า “นิทานเรื่องนี้ สอนให้รู้ว่า…” นิทานหลายเรื่องของเขาใช้สัตว์หรือสิ่งของที่ไม่มีชีวิตเป็นตัวดำเนินเรื่องเสมือนเป็นมนุษย์ ทำให้เป็นที่ชื่นชอบสำหรับเด็กๆมาก นอกจากความสนุกสนานแล้วสิ่งสำคัญของนิทานอีสปนั้นจะเป็นคติสอนใจที่ใช้ได้ทุกยุคทุกสมัย การใช้สัตว์หรือสิ่งไม่มีชีวิตเพื่อเปรียบเปรยเป็นตัวแทนของบุคคลในชนชั้นต่างๆกัน เนื่องจากในสมัยนั้นการพูดถึงบุคคลใดๆโดยตรงเป็นสิ่งพึงหลีกเลี่ยงเพราะจะนำภัยมาสู่ตัวเอง

ตัวละครบางส่วนของอีสปที่นำมาใช้บ่อยๆนั้นได้แก่

สิงโต,พระอาทิตย์ แทนของผู้มีอำนาจ ชนชั้นปกครอง มีอำนาจมาก
หนู แทนของผู้อยู่ใต้ปกครอง ชนชั้นบริวาร ไพร่ ทาส
หมาป่า แทนคนเกเร อันธพาล
หมู แทนปุถุชนธรรมดาทั่วไป มีสติปัญญา ความขยัน ความมุ่งมั่นต่างๆกันไป มีรักโลภโกรธหลง
หมาจิ้งจอก แทนคนเจ้าเล่ห์เพทุบาย
ลา แทนคนขี้เกียจหรือสติปัญญาต่ำต้อย
เต่า แทนคนที่อ่อนด้อย แต่ขยัน มีความมุ่งมั่น
กระต่าย แทนคนที่มีความสามารถในตัว แต่เหลิง หลงระเริงในความเก่ง

นิทานของอีสปนั้นมีเป็นพันๆเรื่อง แต่ด้วยความที่อีสปเล่านิทานของเขาโดยไม่มีผู้ใดจดบันทึกไว้ตั้งแต่ตอนนั้น จึงมีหลายเรื่องที่สูญหายไป และนิทานที่เราได้ฟังมาจึงอาจมีความผิดเพี้ยนต่อเติมไปจากต้นฉบับ ต่อมาภายหลังนิทานของเขาเริ่มเป็นที่นิยม จึงได้มีผู้รวบรวมไว้เป็นบันทึก มีหลักฐานบนแผ่นปาปิรุสของอียิปต์โบราณ “เดมิตริอุส” ชาวกรีกโบราณก็เป็นผู้หนึ่งที่ได้รวบรวมนิทานของอีสปไว้เมื่อ 30 ปีก่อนคริสตศักราชเป็นภาษาละติน และยังมีนักเขียนอีกหลายคนได้นำนิทานของอีสปมาเขียนขึ้นใหม่ จนกระทั่งเมื่อราวๆ ค.ศ.1400 มีบาทหลวงรูปหนึ่งชื่อว่า “มาซิมุล”ได้แปลนิทานอีสปจากละตินเป็นภาษาอังกฤษ ทำให้นิทานอีสปเป็นที่แพร่หลายในอังกฤษและกระจายแปลออกเป็นภาษาต่างๆในยุโรปและกระจายเป็นภาษาอื่นๆต่อเนื่องไปทั่วโลก ทำให้นิทานอีสปได้รับความนิยมไปทั่วโลกตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

นิทานอีสปเรื่องเด่นๆที่เราได้ยินบ่อยๆ