มหาหิงค์ ยาสามัญประจำตัวเด็ก

1024

มหาหิงค์ (Asafoetida tincture) เป็นยาที่มีตั้งแต่สมัยโบราณและใช้แพร่หลายสำหรับเด็กอ่อนมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวมีกลิ่นยาค่อนข้างแรง มีสรรพคุณในการบรรเทาอาการท้องอืดในเด็ก นอกจากนั้นยังใช้ในการรักษาโรคหวัด ไอ ด้วย

มหาหิงค์

มหาหิงค์เป็นสารที่มีลักษณะเหมือนยางไม้ที่เรียกว่า โอลิโอ (Oleo Gum Resin)ที่สกัดได้จากเหง้าของพืชตระกูล Ferula ซึ่งเป็นไม้สมุนไพรประจำถิ่นแถบเอเชียกลาง น้ำยางจะมีลักษณะสีน้ำตาลอมเหลือง แข็งเป็นก้อน มีดอกสีเหลือง มหาหิงค์มีกลิ่นฉุน แรง และมีรสขม จนบางคนเรียกว่า Devil's Drug ในอดีตการนำมาหหิงค์มาใช้จำเป็นต้องผสมกับแอลกฮอล์ก่อน แต่ปัจจุบันมีการผสมแอลกฮอล์เพื่อให้ง่ายต่อการใช้งาน องค์ประกอบของยามหาหิงค์จะเป็นสารประกอบเรซินหรือยาง 4-60 เปอร์เซ็นต์ ยางเหนียว 25 เปอร์เซ็นต์ น้ำมันหอมระเหย 10-17 เปอร์เซ็นต์ และขี้เถ้าประมาณ 1.5 -10 เปอร์เซ็นต์


สรรพคุณเป็นยา ใช้เป็นยาขับลม ผายลม แก้อาการเกร็ง แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ เสียดท้อง ขับประจำเดือน แก้อาการทางประสาทชนิดฮิสทีเรีย ใช้เป็นยาภายนอก แก้กลาก แก้แมลงสัตว์กัดต่อย สารที่ออกฤทธิ์บรรเทาอาการท้องอืดในมหาหิงค์ คือ สารกลุ่มน้ำมันหอมระเหยซึ่งในทารกจะเป็นยาที่ใช้สำหรับทาภายนอกเท่านั้น นอกจากนี้ไอระเหยของยามหาหิงค์ ยังช่วยบำบัดอาการหายใจของผู้ป่วยหลอดลมอักเสบ ผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ ผู้ป่วยโรคหืด ผู้ป่วยโรคไอกรน หรือผู้มีภาวะหายใจลำบา ยามหาหิงค์ยังมีฤทธิ์ช่วยบำบัดอาการปวดท้อง โรคลําไส้แปรปรวน อาการระคายเคืองของลำไส้ใหญ่ ใช้เป็นยาทาภายนอกบริเวณแมลงกัดต่อย และใช้ปรุ่งแต่งกลิ่นในผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางบางชนิดอีกด้วยคะ

มหาหิงค์ มีด้วยกัน 2 ชนิด คือ

ชนิดชนิดแรกและชนิดน้ำซึ่งมีทั้งน้ำใสไม่มีสีและสีน้ำตาลแบบสูตรดั้งเดิม

1. มหาหิงค์แบบแห้ง ใช้ผูกที่ข้อมือเด็กเพื่อสูดดม

2. มหาหิงค์แบบน้ำ มีทั้งแบบน้ำใสๆ และแบบสีน้ำตาลที่เป็นสูตรดั้งเดิม จะใช้ทาบริเวณท้อง ลิ้นปี่ ข้อมือ ข้อเท้า และแนวกระดูกสันหลัง ขณะมีอาการ หรือทาหลังอาบน้ำเช้า-เย็น หลังจากทายาไปแล้ว 10-15 นาที และหากอยากให้ยาออกฤทธิ์ดีขึ้นเมื่อทายาแล้วให้นำผ้าอ้อมห่อ หรือปิดบริเวณท้องของเด็กไว้จะทำให้ท้องอุ่นขึ้น  เด็กจะผายลม หากอาการดีขึ้นก็ควรหยุดยา

มหาหิงค์มีส่วนประกอบของแอลกอฮอล์จึงไม่ควรให้เด็กรับประทานเข้าไป อาจทำให้เสียชีวิตได้หากรับประทานเข้าไปในจำนวนมากๆ แต่หากรับประทานในปริมาณไม่มาก ร่างกายจะสามารถขับออกมาเองได้ ควรเก็บให้พ้นมือเด็กและไม่ควรเก็บรวมไว้กับยาสำหรับรับประทาน และระวังอย่าให้ยาเข้าตาหรือสัมผัสบริเวณที่เป็นแผล หรือเป็นรอยถลอก

ถึงแม้ว่ายามหาหิงค์จะใช้ในเด็กเสียส่วนมาก แต่ก็มีข้อจำกัดในการใช้ยาเหมือนยาชนิดอื่นๆทั่วไปคะ เนื่องจากยาชนิดนี้อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงเลือดออกง่าย ตัวยาจะทำให้การจับตัวของเกร็ดเลือดเป็นลิ่มช้าลงจึงไม่เหมาะกับผู้ที่มีภาวะเลือดออกตามร่างกาย ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยามหาหิงค์ขณะที่เกิดการอักเสบของอวัยวะในระบบทางเดินอาหาร เช่นกระเพาะอาหารอักเสบ เพราะอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อกระเพาะอาหาร และลำไส้มากขึ้น ยิ่งกว่านั้นไม่ควรให้สตรีมีครรภ์ หรือสตรีที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร เพราะตัวยาจะสามารถไปสู่ทารกได้ทางสายรกหรือเข้าไปอยู่ในน้ำนมแม่ได้คะ ซึ่งอาจทำให้เกิดความผิดปกติของเลือดในเด็กเล็กได้

โดยทั่วไปแล้วมหาหิงค์หลังจากเปิดใช้แล้วจะมีอายุ 30 วัน โดยปิดฝาให้สนิทเพื่อป้องกันการระเหยของตัวยา แต่หากยังไม่เปิดสามารถเก็บไว้ได้ถึง 3 ปี ควรเก็บยาให้พ้นแสงแดด

ข้อมูลอ้างอิง

เรื่องน่ารู้ของยามหาหิงค์ ยาคู่ใจแม่มือใหม่: mamaexpert.com
มหาหิงคุ์ ยาเก่าเอามาเล่าใหม่: pharmacy.mahidol.ac.th
มหาหิงค์: haamor.com

Previous articleไวรัสตับอักเสบบี แบ่งออกเป็นกี่ชนิด อะไรบ้าง
Next articleอุลตร้าแมน ฮีโร่จากดาว M78