ต่อมทอนซิลอักเสบ ภาวะและอาการที่ต้องผ่าตัดต่อมทอมซิลออก

ต่อมทอนซิลเป็นกลุ่มของเนื้อเยื่อประเภทต่อมน้ำเหลือง มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ภายในต่อมทอนซิลประกอบด้วยเม็ดเลือดขาวหลายชนิดที่มีหน้าที่หลักในการจับและทำลายเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกายและทำหน้าที่สร้างภูมิคุ้มกัน ต่อมทอนซิลพบได้หลายตำแหน่งภายในร่างกายของเรา เช่น อยู่ด้านหน้าของช่องปาก บริเวณด้านข้างของลำคอทั้งซ้ายและขวา ที่เรียกว่าพาลาทีนทอนซิล (palatine tonsil) หรือพบได้บริเวณโคนลิ้น (lingual tonsil) และช่องหลังโพรงจมูก (ต่อมแอดีนอยด์/adenoid tonsil) หรือต่อมที่อยู่เหนือเพดานอ่อนในคอ

ทอนซิลอักเสบ (Tonsillitis) เป็นภาวะอักเสบของต่อมทอนซิลส่วนคออักเสบ มักใช้เรียกภาวะอักเสบของเนื้อเยื่อในลำคอที่อยู่บริเวณหลังช่องปากเข้าไป โดยทั่วไปแล้วโรคต่อมทอมซินมาพบมากที่สุดในเด็กอายุก่อน 10 ปี และหลังจาก 10 ปีไปแล้วต่อมทอนซิลจะทำงานน้อยลงหรือไม่ทำงานเลย แต่ในผู้ใหญ่ก็สามารถเป็นโรคต่อมทอมซินอักเสบได้เช่นกัน

ภาวะและอาการที่แพทย์อาจพิจารณาตัดต่อมทอมซิลออก

เราคงเคยได้ยินเรื่องการตัดต่อมทอมซิลออก ซึ่งแพทย์จะมีหลักและข้อบ่งชี้ที่เหมาะสมแล้ว ว่าการเก็บต่อมทอนซิลไว้จะเกิดผลเสียมากกว่าผลดี ต่อมทอมซินที่ถูกตัดทิ้งมักจะเป็นต่อมที่ไม่ทำงานแล้วจึงไม่สามารถฆ่าเชื้อโรคหรือสร้างภูมิคุ้มกันได้แต่จะกลับกลายเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค แพทย์จะพิจารณาตัดต่อมทอนซิลทิ้ง เมื่อเกิดภาวะดังต่อไปนี้

• ภาวะต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรัง ที่รักษาด้วยยาไม่ได้ผลหรือเกิดการอักเสบปีละหลายครั้งหลายๆปีติดต่อกัน เวลาเจ็บจะมีไข้สูงหนาวสั่นปวดกระดูกทั้งตัว ทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่แย่ลง เช่น ต้องขาดงานหรือขาดเรียนบ่อยๆ
• ต่อมทอมซินมีขนาดโตมากๆ ทำให้เกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจและมีอาการนอนกรนหรือมีภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับตามมา
• ผู้ป่วยที่มีลักษณะต่อมทอนซิลโต และแพทย์สงสัยว่าอาจเป็นมะเร็งของต่อมทอมซินโดยตรงหรือมีมะเร็งที่ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอและหาตำแหน่งมะเร็งต้นเหตุไม่เจอแพทย์สงสัยว่าอาจเป็นมะเร็งที่มาจากต่อมทอนซิล
• การเกิดฝีรอบๆต่อมทอมซิลหรือเนื้อเยื่อบริเวณรอบๆต่อมทอมซิลมีหนองจำนวนมากอันเนื่องมาจากการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะไม่ได้ผล
• มีอาการชักหลังจากเจ็บคอไข้สูงหรือเป็นต่อมที่พิสูจน์ได้ว่าเป็นแหล่งของเชื้อโรคที่ก่อให้เกิดโรคได้ด้วยตนเองหรือที่คอยแพร่เชื้ออย่างเช่น เชื้อ Beta hemolytic streptococci Group A , เชื้อโรคคอตีบ

อาการหลังจากการผ่าตัดต่อมทอมซิลออกมีอะไรบ้าง

หลังจากการผ่าตัดต่อมทอนซิลออกช่วงระยะเวลาแรกๆจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดังสังเกตเห็นได้ชัดคือ

• เสียงพูดจะเปลี่ยนไปในการผ่าตัดในช่วงสัปดาห์แรก ผนังช่องคอหรือเพดานอ่อนจะมีอาการบวมขึ้นทำให้หายใจไม่ค่อยสะดวก ดังนั้นการพูดหรือเป็นเสียงอาจผิดไปจากเดิม เมื่อหายบวมเสียงผู้ก็จะกลับมาเป็นปกติ แต่มีข้อยกเว้นกรณีที่บางรายเกิดภาวะVPIคือมีเสียงขึ้นจมูกหรือคล้ายเสียงรั่วออกจากจมูก ซึ่งเกิดจากปัจจัยเสี่ยงที่ผู้ป่วยมีความผิดปกติของเพดาน โครงสร้างของศีรษะและใบหน้าผิดปกติ ความผิดปกติของกล้ามเนื้อเส้นประสาทใบหน้า หรือในผู้ป่วยปัญญาอ่อน เมื่อแผลผ่าตัดหายแล้วเสียงพูดก็จะยังเปลี่ยนไป
• เกิดฝ้าขาวที่บริเวณแผลผ่าตัดทั้งสองข้าง ซึ่งคืออาการหายของแผลที่ไม่ใช่การติดเชื้อซึ่งจะหายไปได้เองภายใน 14 วัน
• อาการเจ็บคอหลังจากผ่าตัดในชั่วโมงแรกๆ และจะค่อยๆลดลงภายใน 10 วัน ส่วนแผลผ่าตัดจะหายปกติภายใน 1 เดือน
• น้ำหนักเพิ่มขึ้นหลังจากการผ่าตัดประมาณ 1-2 เดือน เนื่องจากไม่มีอุปสรรคภายในลำคอทำให้ไม่เจ็บป่วยง่ายจึงรับประทานอาหารได้อร่อย

อย่างไรก็ตามต่อมทอมซินแม้จะทำหน้าที่ลดลงเมื่อมีเรามีอายุมากขึ้น แต่ก็ยังทำหน้าที่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายได้การตัดต่อมทอนซิลออกนั้นขึ้นอยู่กับการพิจารณาของแพทย์เป็นหลักคะ

ข้อมูลอ้าอิง
เจ็บคอจังทอนซิลอักเสบ: rcot.org
ผ่าตัดแบบไร้ใบมีด: phyathai.com
ต่อมทอนซิลคืออะไร: stcarlos.com